Pasivno upijanje sadržaja bez interakcije
Jedan od glavnih problema je uticaj crtanih filmova prilikom prekomernog gledanja crtanih filmova: pasivan način na koji deca primaju informacije. Deca ne razvijaju govor kroz jednostavno slušanje i gledanje, već kroz aktivnu komunikaciju. Kada dete provodi puno vremena ispred ekrana, nema priliku da verbalizuje svoje misli, postavlja pitanja ili učestvuje u dijalogu. Ovaj nedostatak interakcije može dovesti do kašnjenja u razvoju govornih veština, jer deca ne vežbaju upotrebu jezika u svakodnevnim situacijama.
Uticaj crtanih filmova je loš uzor za govor
Mnogi crtani filmovi, naročito oni sa karikiranim ili stilizovanim likovima, često prikazuju nerealne načine govora. Likovi s prenaglašenim akcentima, iskrivljenim glasovima ili nepravilnom upotrebom reči mogu zbuniti dete, posebno ako ono još uvek uči osnovne principe komunikacije. Deca koja imitiraju ove stilizovane govorne modele mogu razviti loše navike u izgovoru i rečeničnim konstrukcijama, što može otežati kasnije usvajanje pravilnog govora.
Preterana stimulacija i poremećaj pažnje
Crtani filmovi su često vizuelno i auditivno pretrpani, sa brzim promenama scena, glasnim zvucima i intenzivnim bojama. Ova vrsta preterane stimulacije može ometati razvoj detetove sposobnosti da fokusira pažnju na duže vreme. Brze promene u sadržaju smanjuju sposobnost deteta da se koncentriše na sporiji, realan tempo komunikacije u stvarnom životu. Poremećaj pažnje može dalje otežati usvajanje govora, jer dete neće biti u stanju da se fokusira na rečenice, reči i zvuke u svakodnevnim razgovorima.
Kašnjenje u razvoju govora
Jedna od ozbiljnijih posledica prekomerne upotrebe ekrana kod male dece je kašnjenje u razvoju govora. Istraživanja pokazuju da deca koja provode više vremena gledajući ekrane imaju veće šanse da kasnije progovore, jer propuštaju prilike za verbalnu interakciju sa roditeljima i vršnjacima. Verbalna interakcija, bogata govorom, neophodna je za razvoj rečnika i sposobnosti izražavanja. Deca koja previše vremena provode pred ekranom često imaju ograničen rečnik i teže formiraju složene rečenice.
Ometanje simboličke igre i kreativnog izražavanja
Simbolička igra, koja uključuje pretvaranje i korišćenje mašte (npr. hranjenje lutke ili vožnja imaginarnog automobila), ključna je za razvoj govora jer deci omogućava da koriste jezik u različitim ulogama i situacijama. Međutim, prekomerno gledanje crtanih filmova može umanjiti interesovanje deteta za ovakve aktivnosti. Deca često postaju pasivni primaoci informacija umesto aktivnih učesnika u igri, čime se smanjuje mogućnost za kreativno izražavanje kroz govor.
Smanjena komunikacija sa porodicom
Vreme provedeno uz crtane filmove smanjuje kvalitetne trenutke koje dete može provesti u komunikaciji sa roditeljima ili starateljima. U tim ranim godinama, roditelji su glavni model za govor deteta, a interakcija sa njima kroz svakodnevne aktivnosti (čitanje, igranje, razgovor) neprocenjiva je za usvajanje jezika. Kada crtani filmovi zamene te trenutke, dete gubi priliku da uči kroz stvarnu komunikaciju, što može značajno usporiti razvoj govora.
Nerazvijene socijalne veštine
Govor i socijalne veštine su neraskidivo povezani. Deca koja provode previše vremena gledajući crtane filmove često imaju manje prilika za socijalnu interakciju s vršnjacima. Odsustvo takvih interakcija može dovesti do poteškoća u razumevanju osnovnih pravila komunikacije, poput naizmeničnog slušanja i govorenja, što dodatno može negativno uticati na razvoj govora i izražavanja emocija kroz govor.
Iako crtani filmovi mogu biti zabavni ili edukativni, prekomerni i neadekvatan uticaj crtanih filmova može ozbiljno ugroziti razvoj govora i pažnje kod dece. Deca u ranom uzrastu uče kroz interakciju sa okolinom, a crtani filmovi često oduzimaju dragoceno vreme koje bi trebalo biti posvećeno igri, razgovoru i učenju kroz svakodnevne situacije. Kako bi se izbegli negativni efekti, preporučuje se ograničenje vremena ispred ekrana i podsticanje aktivne komunikacije sa detetom, jer je to ključ za zdrav razvoj govora i jezika.